1.1.1. Làm trong nước:
Dùng phèn chua với liều lượng 1g phèn chua (một miếng bằng khoảng nửa đốt ngón tay) cho 20 lít nước. Múc một gáo nước, hòa lượng phèn tương đương thể tích nước cần làm cho tan hết, cho vào chum, vại, lu, khạp hay thùng nước và khuấy đều, chờ khoảng 30 phút cho lắng cặn hết xuống đáy rồi gạn lấy nước trong. Nếu không có phèn chua thì dùng vải sạch để lọc nước, giữ lại các cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi được nước trong.
1.1.2. Khử trùng bằng hóa chất
Khử trùng nước bằng Cloramin B: thường dùng cho các hộ gia đình Cloramin B được đóng gói dưới dạng viên hàm lượng 0,25g hoặc 1,0g. Loại này rất tiện lợi cho khử trùng các thể tích nước nhỏ như chum, vại, lu, xô, chậu hoặc bể chứa nước nhỏ. Một viên Cloramin B hàm lượng 0,25g có thể khử trùng được 25 lít nước.
Khử trùng bằng hóa chất bột (Cloramin B, Clorua vôi): thường để khử trùng các nguồn nước cấp cho tập thể, các giếng nơi tập trung dân tránh lũ.
Tính lượng hóa chất cần thiết để khử trùng dựa trên cơ sở nồng độ yêu cầu là 10mg/lít. Ví dụ: một thùng nước 30 lít thì cần 0,3g bột Cloramin B loại 27% Clo hoạt tính, hoặc 0,4g Clorua vôi 20%, hoặc 0,12g Clorua vôi 70% (HTH) để khử trùng. Có thể dùng thìa canh để đong bột hóa chất khử trùng, mỗi thìa canh đầy tương đương 10g. Như vậy để khử trùng 300 lí nước cần khoảng 1/3 thìa bột Cloramin B thông thường (25%).
Cách khử trùng: Hòa tan lượng hóa chất cần thiết vào một gáo nước rồi đổ vào bể chứa, trộn đều. Múc nước giếng lên ngửi, nếu không thấy mùi Clo trong nước thì cho thêm khoảng 1/3 thìa canh bột hóa chất trên vào giếng và khuấy đều, cho thêm đến khi nước giếng có mùi Clo thì thôi. Múc nước tưới lên thành bể để khử trùng. Nước sau khi khử trùng 30 phút là sử dụng được.
Lưu ý:
- Không tiến hành khử trùng đồng thời với đánh phèn vì phèn hoặc các chất hữu cơ trong nước sẽ hấp thụ hết Clo hoạt tính và làm mất tác dụng khử trùng của Clo.
- Sau khi khử trùng ngửi thấy mùi Clo thì việc khử trùng mới có tác dụng.
- Nếu lỡ cho quá nhiều Clo thì chờ thêm nửa giờ hoặc một giờ nữa cho bớt mùi nồng. Nước này vẫn phải đun sôi rồi mới uống được.
- Hiện nay loại hóa chất dùng phổ biến nhất là Cloramin B dạng viên 0,25g hoặc 1,0g và dạng bột 27% Clo hoạt tính.
1.2. Xử lý rác trong khi ngập lụt :
Đối với lán trại cho nhà sơ tán nên đào các rảnh có chiều rộng 1 m chiều dài 1,5 m sâu 2 m .Mỗi ngày rắc một lớp đất trên mặt rác.
Nếu điều kiện có thể cung cấp các thùng đựng rác thể tích từ 50 đến 100 lít cho 12 - 25 người dùng trong khu vực vượt lũ .Khi đầy thùng phải mang đi chôn hoặc đốt .Rác thải y tế phải đuợc đốt hàng ngày.
Nếu thời gian ngập lụt kéo dài, có thể tổ chức các ghe đi đến từng nhà thu gom rác về nơi tập trung để xử lý
1.3. Xử lý phân trong khi ngập lụt :
1.3.1.. Xử lý phân người
Đối với các hộ gia đình cần tập trung những chổ đất cao , chưa bị ngập , đào những hố nhỏ mỗi chiều 0,5 m để làm hố tiêu tạm thời .Những hố tiêu này nên làm cách xa nhà ở , nguồn nước để hạn chế sự phát tán của mần bệnh
Ở những nơi nước ngập cao mà không kịp sơ tán thì phải xử lý tạm thời bằng cách dùng thùng , chậu đổ tro , trấu hoặc đất vào ,đi ngoài vào đó treo phía ngoài nhà hoặc trên cây chờ nước rút đem đi chôn.
1.3.2. Xử lý phân gia súc, gia cầm :
Phân gia súc, gia cầm phải đuợc tập trung và chôn hàng ngày ở chổ đất cao , nơi chưa bị ngập , cách xa nhà ở , nguồn nước trên 50 m. Trước khi lấp đất phải rắc vôi bột để khử trùng tránh gây ô nhiểm.
Ở những nơi không có chổ để chôn cần tập trung , xử lý bằng vôi bột và đóng vào bao kín để ở nơi đất cao không ngập nuớc, lấy túi ny lông bọc kín để tránh ruồi và mùi hôi chờ khi nước rút đen ra chôn
1.4. An toàn vệ sinh thực phẩm trong khi xảy ra lũ lụt :
Trong khi ngập lụt các loại lương thực , thực phẩm rất dễ bị hư hỏng hoặc bị ô nhiểm bởi hóa chất độc, vi sinh vật gây bệnh vì vậy các loại thực phẩm đã tiếp xúc với nước lũ phải được nấu chín. Trong khi lũ lụt không ăn rau sống .Tốt nhất là sử dụng các loại mỳ ăn liền được đóng gói, thức ăn đóng hộp, nước uống đóng chai còn nguyên vẹn .Nước dùng cho ăn uống phải được khử trùng và đun sô .Các nguồn thực phẩm cứu trợ phải có nguồn gốc an toàn và còn hạn sử dụng.
1.5. Quản lý gia súc, gia cầm và xử lý xác gia súc gia cầm khi ngập lụt:
Trong khi ngập lụt, gia súc và gia cầm phải được quản lý chặt chẽ không được thả gia súc gia cầm ra ngoài để tránh làm ô nhiểm môi trường. Làm sạch chuồng trại và tẩy uế hằng ngày bàng các loại hóa chất khử trùng như vôi bột, chloramine B
Nếu thấy gia súc, gia cầm có dấu hiệu mắc bệnh thì phải cách ly hoặc đem tiêu hủy đúng theo quy định
Chú ý trước khi chôn gia súc gia cầm chết hoặc bị bệnh cần xử lý bằng vôi bột hoặc hóa chất sát trùng gói kín bằng túi ny lông .Chôn ở nơi đất cao để tránh bị ngập nước, xa nguồn nước và khu dân cư. Đào hố chôn sao cho tất cả xác súc vật chết được vùi sâu dưới đất ít nhất 0,8 m; đổ 2 - 3 Kg vôi bột lên trên hoặc phun dung dịch khử trùng, tẩy uế nồng độ cao rồi lấp đất, lèn chặt. Cắm biển báo hiệu nơi chôn xác súc vật.
1.6. Chôn cất tử thi trong khi ngập lụt:
Người chết phải được đưa đến chôn nơi đất cao đã được địa phương bố trí trước để tránh bị ngập nước và phải có đánh dấu để dễ tìm lại sau này.Trường hợp phải chôn ở nơi có nguy cơ bị ngập nước thì phải cho vào bao ny lông kín và lèn hoặc buộc đá nặng lên quan tài để không còn nguy cơ quan tài bị nổi lên. Trường hợp tử thi có hiện tượng bốc mùi hoạc thối rữa thì phải xử lý bằng hóa chất sát trùng vfa phải được bao gói kín tránh gây ô nhiểm môi trường. Những nơi có hỏa táng thì nên chở đến nơi có lò hỏa táng càng sớm càng tốt
II. XỬ LÝ NƯỚC ĂN UỐNG VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG SAU LŨ LỤT :
2.1. Xử lý các giếng nước để ăn, uống sinh hoạt :
Giếng khơi: tiến hành theo 3 bước
Bước 1:
- Thau rửa giếng nước
- Khơi thông tất cả các vũng nước xung quang khu vực giếng
- Tháo bỏ nắp và ny lông bịt giếng
- Làm trong và khử trùng.
Dùng nước giếng dội lên thành cho trôi hết đất cát và rác bẩn bám trên thành giếng và sàn giếng, nếu giếng ngập lụt, nước đục, phải tiến hành thau vét giếng
Nếu không thau vét được có thể xử lý tạm thời , múc vài chụt lít nước lên bể chứa rồi dánh phèn và khử trùng để làm trong nước. Trường hợp không có phèn chua phải dùng bể lọc cát tạm thờ.i
Bước 2 : Làm trong nước giếng.
Dùng phèn chua (loại thường dùng là phèn nhôm) với liều lượng 50 g / 1 m3 nước , nếu nước đục nhiều có thể cho lượng phèn tối đa tới 100 g / 1 m3 .Hòa tan hết lượng phèn cần thiết vào 1 gầu nước, tưới đều lên giếng nước, thả gầu chìm sâu xuống nước rồi kéo mạnh lên khoảng 10 lần rồi để yên 30 phút đến 1 giờ cho cặn lắng hết thì tiến hành khử trùng.
Bước 3 : khử trùng giếng nước
Về nguyên tắc nước giếng sau khử trùng phải có nồng độ clo dư là 0,5 - 1.0 mg / lít.
Tính lượng Cloramine B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10 g / m3 . Có thể dùng một số hóa chất khác như chlorua vôi 20 % (13 g / 1 m3 ), hoặc Chlorua vôi 70 % (4 g / 1 m3)
2.2.Xử lý môi trường :
+ Nước rút đến đâu gia đình làm vệ sinh nhà của và huy đọng cộng đồng làm vệ sinh và môi trường đến đó vì nếu không làm kịp thì khó đẩy được phù sa ra khỏi nhà, sân và đường đi.
+ Khi nước rút hết, môi trường ô nhiễm nặng nề , có mùi tanh thối do xác súc vật , côn trùng cây cối thối rữa.Cần khơi thông cống rãnh,lấp vũng nước đọng, chôn lấp xác súc vật chết và tẩy uế.
+ Dọn dẹp vệ sinh nhà của, phơi khô quần áo, không treo mắc quần áo ẩm ướt vào một chổ dễ làm nơi trú ẩn cho muỗi.
+ Làm vệ sinh và tu sửa nhà tiêu.Nếu nhà tiêu hỏng nặng , chọn nơi cao ráo xa nhà, xa giếng (20 m) đào hố đi tạm rồi lấp đất, ngăn chặn côn trùng, súc vật tiếp xúc với phân.